سنجش کاربست ابزارهای انسجام واژگانی در کتاب‏ های فارسی متوسطه‏ ی اول

نویسندگان

1 استاد زبان شناسی دانشگاه شیراز

2 دانشیار زبان شناسی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی

چکیده

در پژوهش حاضر، محتوای کتاب­های درسی فارسی متوسطه­ی دوره­ی اولِ (هفتم، هشتم و نهم) سال تحصیلی 96–97، از منظر کاربرد ابزارهای انسجام واژگانی و در چارچوب نقش­گرایی هلیدی و حسن (1976) مورد واکاوی قرار گرفتند. پژوهش به شیوه­ی تحلیل محتوا و به صورت توصیفی انجام گرفت و محتوای آن شامل سه کتاب عنوان شده در فوق بود که از هریک، سه فصل به شیوه­ی تصادفی انتخاب شدند. مواردی که از نظر هلیدی و حسن ابزارهای انسجام واژگانی محسوب می‌شوند در سه کتاب درسی استخراج گردیده و بسامدگیری شد. درصد وقوع هریک از ابزارها نیز به­دست آمد. پس از بررسی داده­ها مشخص شد، کتاب فارسی هفتم با 158 مورد، کتاب فارسی هشتم با 125 مورد و فارسی نهم با 120 مورد، در به­کارگیری ابزار انسجام واژگانی به ترتیب در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند. در کتاب فارسی پایه­ی هفتم، باهم­آیی بیشترین ابزار انسجام به­کاررفته و تضاد، کم­ترین ابزار استفاده شده بود. در فارسی هشتم، باهم­آیی و هم­معنایی به ترتیب بیشترین و کم­ترین ابزار انسجام واژگانی      به­کاررفته در این کتاب و در فارسی نهم نیز، شمول معنایی بیشترین و باهم­آیی کم­ترین ابزار به­کار رفته بودند. در راستای تحلیل آماری دقیق­تر و یافتن معناداری در توزیع ابزارهای انسجام واژگانی در هریک از کتاب­ها، از آزمون مجذور کای استفاده گردید. بر اساس نتایج به دست آمده در سطح p<0,05، میان توزیع ابزارهای انسجام واژگانی به­کاررفته در هریک از پایه­های تحصیلی هفتم، هشتم و  نهم، تفاوت معنی­داری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the use of lexical coherence tools in Persian textbooks of junior high school

نویسندگان [English]

  • Jalal Rahimian 1
  • Seyyed Behnam Alavi Moghadam 2
1 ---
2 ----
چکیده [English]

In the present study, contents of Persian textbooks of junior high school (seventh, eighth and ninth grades) were examined regarding the use of lexical coherence tools within the framework of Halliday and Hasan's Functional linguistics theory (1976). The research was conducted in a content analysis method and was descriptive. From each of the three books, three chapters were randomly selected. All lexical coherence tools were identified and tallied in the textbooks. The percentage of occurrence of each instrument was also obtained. The results showed that in the seventh, eighth, and ninth grade Persian books 158, 125, and 120 lexical coherence tools were used, respectively. In the seventh grade book, collocations and opposites were the most and the least commonly used instruments, respectively. In the eighth grade book, collocation and synonymy were the most and the least used instruments, respectively. In the ninth grade books, hyponymy and collocation were the most and the least used instruments, respectively. For more accurate statistical analysis, Chi-square test was used to explore the distribution of lexical coherence tools in each of the books. Based on the results obtained at the level of p <0.05, there was a significant difference between the distribution of lexical coherence instruments in each of the books.

Extended Abstract:
   In this research, the content of Iranian Junior High School Persian textbooks (Grade 7, 8 and 9), published in school year 97-98, is studied in terms of Lexical Cohesive Devices in the framework of Halliday and Hassan’s functional Linguistics.
   This investigation is conducted by analyzing content in a descriptive way. And the content includes three lessons randomly picked from the above books. Cases that are considered as Lexical Cohesive Devices from Halliday and Hassan’s perspective, were extracted from all three books. Frequency and percentage of usage of each device was diagnosed as well. After analyzing the data, we came to conclusion that the 7th grade book with 158 cases of Cohesive Devices, the 8th grade book with 125 cases and the 9th grade Persian textbook with 120 cases, respectively achieved the first, second and third rank in using Lexical Cohesive Devices.
   In 7th grade Persian textbook, collocations were the most and antonyms were the least used Cohesive Devices; collocations and synonyms were distinguished as the most and the least useful Lexical Cohesive Devices in 8th grade, and in 9th grade Persian textbook, hyponymy was the most used Device and collocations were the least.
   In order to achieve a more exact statistical analysis on distribution of Lexical Cohesive Devices in each book, the Chi-Square Test was used. Based on the results, in pth, 8th, 9th grade Persian textbooks’ distribution of Lexical Cohesive Devices.

کلیدواژه‌ها [English]

  • content analysis
  • functional linguistics
  • lexical coherence
  • Persian textbook

مراجع

آقاگل‌زاده، فردوس. (1394). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
امرایی، محمد حسن، رضایی هفتادر، غلامعباس و زندوکیلی، محمدتقی. (1396). ارزیابی مقایسه‌ای انسجام در سوره­ی علق و ترجمه­ی آن از حداد عادل براساس نظریه­ی هالیدی و حسن. پژوهش­های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، دوره 7، شماره­ی 16، 149-119.
احمدی، علیرضا و استواری، اصلان. (1390). انسجام متنی ابزاری برای شناخت سبک‌های ادبیات فارسی. نشریه­ مطالعات زبانی بلاغی. شماره­ی 3. صص: 7-20.
پالمر، فرانک رابرت. (1381). نگاهی تازه به معناشناسی. ترجمه­ی کورش صفوی. چاپ 3. تهران: مرکز.
پور ظهیر، علی. (1381). مقدمه‏ای بر برنامه­ریزی آموزشی و درسی، تهران، انتشارات آگاه.
راعی دهقی، اکبر. (1380). انواع ابزارهای انسجام درون متنی در دروس کتاب­های فارسی اول، دوم و سوم ابتدایی و بسامد آن‏ها. پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
سارلی، ناصرقلی و ایشانی، طاهره. (1390). نظریه انسجامی و هماهنگی انسجامی و کاربست آن در یک داستان کمینه­ی فارسی ( قصه نردبان). فصلنامه زبان پژوهی. سال 2. شماره­ی 4، صص: 51-77.
شعبانی، حسن. (1386). مهارت‌های آموزشی (جلد دوم) روش‌ها و فنون تدریس. تهران: سمت.
شکوفگی، حامد و احمدیان، سکینه. (1395). انسجام متن در کتاب­های درسی فارسی (دوم ابتدایی تا دهم متوسطه) و نقش آن در درک مطلب دانش‌آموزان. پویش در آموزش علوم انسانی. مقاله 4، دوره­­ی 1، شماره­ی 3، صص: 19-30.
صفوی، کورش. (1383). درآمدی بر معناشناسی. چاپ 2. تهران: سوره­ی مهر.
فضل‌الهی، سیف ا... و ملکی توانا، منصوره. (1390). ارزیابی و سنجش خوانایی کتاب علوم پایه­ی سوم ابتدایی بر اساس پنج فرمول فرای، گانینگ، فلش، لافلین و کلوز. فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، 22، صص : 141- 162.
قورچیان، نادر. (1373). تحلیلی از برنامه­ی درسی مستمر، بحثی نو در ابعاد ناشناخته آموزشی، فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، شماره­ی 5. 69-47.
عباسی، محمود، اویسی کهخا، عبدالعلی و ثواب، فاطمه. (1395). انسجام واژگانی در متن سوررئالیستی بوف‌ کور برپایه­ی نظریه­یی هالیدی و حسن. جستارهای زبانی، مقاله­ی 14، دوره­ی 7، شماره­ی 5 (پیاپی 34)، صص: 283-308.
کریمی، عبدالعظیم. (1389). مقایسه روند عملکرد دانش‌آموزان ایران در مطالعه­ی تیمز با چند کشور منتخب. طرح پژوهشی. پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش.
کمایی­فرد، سعیده و جابر، مریم. (1391). انسجام متن تعاریف در کتاب­های درسی دانشگاهی. فصلنامه پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی. مقاله­ی 2، دوره­­ی 16، شماره­ی 26، صص: 25-45. 
گرین، کیــت و لبیهان، جیل. (1383). درس‏نامه‏ی نظریه و نقد ادبی، ترجمه: لیلا بهرانی محمدی و دیگران، چاپ اول، تهران: نشــر روزنامه نگار.
محمدابراهیمی، زینب و پاینده، لیلا. (1390). بررسی عوامل انسجامی در دو سوره نمل و فجر و مقایسه با ترجمه فارسی. مجله ذهن. 12 (4) ؛  پیاپی 48 ، صص: 156-.175 
نجفی پازکی، معصومه. (1391). سواد خواندن، آموزش درک خوانداری. تهران: مدرسه.
 
Abbasi, Mahmoud., Oveisi, Abdolali,. & Savab,Fateme. The lexical coherence in the surrealistic  text of the Blind Owl by Sadeq Hedayat based on the Halliday and Hassan,s theory. Language related research.7(5),283-308
Aghagolzadeh, F. (2015). Critical Discourse Analysis, Publisher: Scientific and cultural Research Co. Tehran, Iran.
 Ahmadi, A., Ostovari, A. (2011).Textual cohesion special characteristics for knowing styles of Persian literature. Journal of linguistics and rhetorical studies.2(3).pp,7-20.
 Ahmadian, sakine.,& Shrkufegi, Hamed. (2016). Integration of text in Persian textbooks(Second Ptenth Secondary) and Its role in students' comprehension. Survey in teaching humanities. 1(4),19-30.
Amraie, M., Rezaei Haftador, Gh., & Zand Vakili,M. (2017). Coherence Theory of Halliday and Hassan (1985) and Its Implementation in Surah Alaq and Persian Translations of Haddad Adel. Translation Researches in the Arabic Language And Literature. 7(16), 119-149.
Arabani Dana, A. (1386). Lexical Cohesion in High school English Textbooks. Roshd FLT, 84,(22), 48- 53
Crystal, D. (2003). Encyclopedia of language and linguistics. Arnold press.
Comaei-fard, saeede. Jaber, Maryam.(2012). Coherence of text definitions in academic textbooks. Research and writing of academic books. 16(26), 25-45
Fazlollahi, Seifollah., & Maleki Tavana, Mansoure. (2011). The evaluation and assessment of  eadability of the third grade science book in elementary school according to 5 standard formulas: Fry, Gunning, Flesch, Laughlin and Close. Journal of Curriculum Studies (J.C.S.). 6(22), 141-162.
Gourchian, Nader. (1994).A analysis of continuing curriculum. Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education.5,47-69.
Green, Kith., & libhan, Gil. (2004). Literary criticism course. Trans. Bahrani.m ,Leila .firth edition.Tehran: Journalist's publication.
Gutwinski, Waldemar .(1976), Cohesion in Literary Texts. Paris: Mouton.
Halliday, Michael A. K., & Hasan, Ruqaiya. (1976). Cohesion in English. London: Longman.
Halliday, M. A. K .(2002). Linguistic Studies of Text and Discourse. London: Continuum.
Halliday, M. A. K., & Matthiessen, C. M. I. M. .(2004). An Introduction to Functional Grammar. Third ed. London: Arnold Publication.
Innajih, A. (2007). The impact of textual cohesive conjunctions on the reading comprehension of foreignlanguage Students. ARECLS-Journal, 31-20
Kai, J.(2008). lexical cohesion patterns in NS & NNS dissertation abstract in Applied Linguistics : A  comparative study. Linguistics Journal, 3, pp.132- 144. Retrieved from : http://www.linguisticsjournal.com/Desember_2008.pdf
Karimi, Abdoalazim.(2010).Comparison of the performance of Iranian students in the study of Thais with several selected countries. Research Project. Research Institute for Education Studies.
Mikk, J. (2000). Suggestions for Comprehensible Writing In Textbook: Research and Writing. 183-184. Frankfurt: Peter Lang.
Mohammad Ebrahimi, Zeinab., & Payande,Leila.(2011).The study of coherence factors in two Surahs of Naml and Fajr and comparison with Persian translation. Magazine Mind. 12(4), 156-175.
Najafi Pazoki, Masoume. (2012).Reading Literacy, Reading Comprehension  teaching.Tehran:Madrese.
Palmer, F. R. (2002). New look to semantic. Translation by safavi, kourosh. Printed in Tehran, center publication.
Parvaz, M., & salmaninodoushan, M. (2007). How does text cohesion affect reading comprehension?Iranian journal of language studies (IJLS). 1(1), 57-64
Pourdana, N., Naziri, M., & Rajeski, J. S. (2014). Cohesive Devices Frequency in English Textbooks: Do They Help or Hinder EFL Reading Comprehension? . International Journal of Applied Linguistics & English Literature, 3(4), 154- 161  
Pourzahir, A. (2002). Introduction to curriculum  and educational planning. Tehran,Agah publication.
Raie Dahghi, A. (2001). Types of textual coherence tools in firth, secont and thirth elementary farsi books and their frequency.MA thesis. Allame Tabatabaie University.
Rahemi, J. (2009). Reciprocal teaching as a tool to foster autonomy: Practical considerations in Iranian high school. Roshd FLT . 89(23), 29-36
Richards, J. C., & Platt, H. (1992). Dictionary of Language Teaching & Applied Linguistics. GB: Longman.
Safavi, kourosh. (2000). An Introduction to Semantics.Tehran,: Sooreye Mehr publication.
Sareli, Naser Qoli., & Ishani,Tahere. (2011).Coherence Theory and Coordination of Coherence and Its Application in a Minimal Farsi Story (Ladder Story).Zaban Pazhuhi. 2(4),51-77.
Shabani, Hassan. (2007). Training Skills,teaching methods and   techniques.Tehran: Samt publication.
Shekufegi, Hamed. Ahmadian, Sakine.(2016).Integration of text in Persian textbooks(Second Primary until tenth Secondary) and Its role in students' comprehension. Scanning in Human Sciences Education.4.1(3),19-30.
Snow, C. E, Burns, M. S., & Griffin, P. (1998). Preventing reading difficultees in young children. Washington, DC: National Academy press.
 
پژوهش نامه آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان
دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 15
ویژه نامه ی آموزش زبان فارسی به عنوان زبان نخست
اردیبهشت 1397
صفحه 77-96

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 13 دی 1396
  • تاریخ بازنگری: 01 اردیبهشت 1397
  • تاریخ پذیرش: 01 اردیبهشت 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار