بازنمایی جنسیت در کتاب‌های آموزش زبان فارسی به غیر‌فارسی‌زبانان: مطالعه ی موردی جلد دوم و سوم مجموعه‌‌ی «فارسی بیاموزیم»

عبادی, سامان; ابراهیمی مرجل, بهمن

بازنمایی جنسیت در کتاب‌های آموزش زبان فارسی به غیر‌فارسی‌زبانان: مطالعه ی موردی جلد دوم و سوم مجموعه‌‌ی «فارسی بیاموزیم»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار آموزش زبان انگلیسی- دانشگاه رازی

² دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش زبان انگلیسی- دانشگاه رازی

چکیده

کتاب‌های آموزش زبان، چه در حوزه‌ی آموزش زبان اول به کودکان و نوجوانان و چه در حوزه‌ی آموزش زبان دوم، می‌توانند به‌عنوان ابزاری مؤثر در انتقال ارزش‌ها، باورها، اعتقادات و دیدگاه مؤلفان‌شان به مسائل مختلف همچون مقوله‌ی جنسیت، محسوب شوند. بنابراین، توجه به بازنماییِ متعادل و برابرِ مصادیق و نمودهای جنسیتی در طراحی منابع آموزشی می‌تواند مسأله‌ای حائز اهمیت باشد. نظر به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر سعی دارد که به بررسی نوع و میزان سوگیری جنسیتی در جلدهای دوم و سوم از مجموعه کتابهای آموزش زبان فارسی، با عنوان«فارسی بیاموزیم» (ذوالفقاری و همکاران، 1386) بپردازد. در این پژوهش، کتاب‌های مذکور که در سطح میانی به فارسی‌آموزان غیرفارسیزبان تدریس میشوند، از لحاظ زبان جنسیتی در چهار مقوله‌ی «بازنمایی»، «تقدم در عبارت»، «تقدم در شغل» و « تقدم در نوع فعالیت» به صورت کیفی و کمی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج این مطالعه نشان داد که در منابع مورد تحلیل، بازنمایی جنسیتی به صورت نامتوازن لحاظ شده است و تعداد زنان در چهار مقولهی مورد پژوهش کمتر از انتظار است و تنها حضور آنها در نقشهای سنتی پررنگ نشان داده شده است. در واقع، نتایج پژوهش این حقیقت را بیان میکند که برنامهی درسی آموزش زبان فارسی نیازمند بازبینی جدی، از نظر بازنمایی جنسیتی میباشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Gender Representations in the Textbooks of Teaching Persian to non- Persian Speakers: A Case Study of “Let’s Learn Persian” (Volumes 2 and 3)

نویسندگان [English]

Saman Ebadi ¹
Bahman Ebrahimi Marjal ²

چکیده [English]

Language textbooks, either designed for first language learners or second language learners, are considered powerful instruments in conveying and reflecting the values, beliefs, attitudes, and stereotypes of their own authors toward issues such as gender. Therefore, the language textbooks are usually designed in a way to equally represent both the males and females. The present study investigated the extent and types of gender bias in Persian language textbooks titled “Let’s Learn Persian” (Volumes 2 and 3) taught at intermediate level to the speakers of other languages. Sexist language was examined both quantitatively and qualitatively in four categories of representation, firstness in expression, firstness in occupation and firstness in activity type. The results showed that the textbooks were significantly unbalanced in gender representation and that the number of women in the four categories was below expectations. Only in traditional roles, the presense of women was emphasized. The findings of the study reiterate the fact that the Persian language teaching curriculum needs to be seriously examined in terms of gender representations.

کلیدواژه‌ها [English]

gender representation
firstness in expression
firstness in occupation
firstness in activity type
“Lets Learn Persian" book series

مراجع

ترابی زنجانی، م. (1391). پژوهشی در رابطه با کلیشه‌های جنسیتی در کتاب‌های آموزشی کودکان مهدهای کودک استان زنجان. منبع: http://www.anthropology.ir/node.

حاضری، ع. م. و احمدپور خرمی، ع. (1391). بازنمایی جنسیت در کتب فارسی مقاطع تحصیلی راهنمایی و دبیرستان در سال تحصیلی 89-1388. زن در توسعه و سیاست، دوره 10، شماره 3، صص: 96-75.

حسینی فاطمی، آ. و حیدریان، ا. (1389). نمود جنسیت در کتابهای درسی زبان انگلیسی دورهی دبیرستان و پیش‌دانشگاهی: تحلیل واژگان و محتوا با رویکردی معیار-مدار. مجلهی مطالعات زبان و ترجمه، شماره 2، صص: 76-92.

عموزاده، م.، زارعی فرد، ر. و علینژاد، ب. (1393). جنسیت و قطع کلام در جلسات دفاع از پایانامه. جستارهای زبانی، دوره 5، شماره 4، صص: 170- 149.

وکیلی‌فرد، ا. و خالقیزاده، ش. (1391). رابطهی جنسیت و بهکارگیری راهبردهای یادگیری زبان فارسی به‌عنوان زبان دوم. پژوهشنامهی آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان، سال 1، شماره 1، صص: 59-26.

رضایی، ح. و علیپور، م. (1391). بررسی متون خوانداری مجموعهی «فارسی بیاموزیم» براساس نقشهای هفت‌گانهی زبان از دیدگاه هلیدی. پژوهشنامهی آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان. سال 1، شماره 2، صص: 179-163.

Al-Asadi, M.M.M. (2013). A Gender Analysis of the English Language Textbooks “English for Iraq” used in the Fifth Preparatory Classes in the Iraqi Preparatory Schools. Retrieved from: http://www.uobasrah.edu.iq/coe-humanities/content.php?id=309.

Birjandi, P. &Amini, M. (2012). Gender Bias in the Iranian High School EFL Textbooks. EnglishLanguage Teaching, 5(2): 134-147.

Dominguez, L. M. (2003). Gender Textbook Evaluation. Centre for English Language Studies: University of Birmingham. Retrieved from: http://www.cels.bham.ac.uk/resources/essays/Dominguez5.pdf.

Ghorbani, L. (2009). An Investigation of the Manifestation of Sexism in EFL/ESL Textbooks. Retrieved from: http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED505434.pdf.

Hall, M. (2014). Gender Representation in Current EFL Textbooks in Iranian Secondary Schools. Journal of Language Teaching and Research, 5(2): 253-261.

Hamdan, S. (2010). English-language Textbooks Reflect Gender Bias: A Case Study in Jordan. Advances in Gender and Education, 2: 22-26.

Jin, N. Y., Ling, Y. C., Tong, C. S., Ling, L. Y. & Tarmizi, M. A. A. (2013). An Analysis on Gender-based Language and Illustrations in Malaysian Secondary Schools’ English Language and Literature Textbooks. International Journal of Humanities and Social Science, 3(18): 115-127.

Mustapha, A. (2014). Sex Roles in English Language Textbooks in Nigerian Schools. Journal of ELT and Applied Linguistics (JELTAL), 2(2): 69-81.

Piercey, M. (2000). Sexism in the English Language. TESL Canada Journal/Revue TESL DuCanada, 17(20): 110-115.

Porreca, K. (1984). Sexism in Current ESL Textbooks. TESOL Quarterly, 18(4): 705-724.

Sunderland, J. (1992). Gender in the EFL Classroom. ELT Journal,46: 81-191.

Toçi, A. &Aliu, M. (2013). Gender Stereotypes in Current Children’s English Books Used in Elementary Schools in the Republic of Macedonia. American International Journal ofContemporary Research,3(12): 32-38.

Walter, C. (1991). On Balance: Guidelines for the Representation of Women and Men in English Language Teaching Materials. Women in EFL Materials, 1-12.