سخن سردبیر

شناسنامه علمی شماره

چکیده

 خرد  هر کجا گنجی  آرد  پدید                                                                                     ز نام خدا  سازد  آن  را  کلید
فرصتی دوباره دست داد تا به مناسبت انتشار شماره­ی تازه­ی پژوهش‏نامه، با خوانندگان و اندیشمندان گرانمایه سخن بگوییم. باید اعتراف کنیم که هرگز فکر نمی­کردیم شماره­ی پیشین فصلنامه و مقاله‏های پربار آن تا این حد مورد استقبال و تحسین بی‏نظیر شما استادان عزیز و متخصصان گران‏قدر آموزشکاوی زبان فارسی دانشگاه‏های کشور و نیز دست‏اندرکاران محترم حوزه­های آموزش و گسترش زبان فارسی قرار گیرد. این همه، از لطف و فضل بیکران خداوند منّان است و بس.
سخن سردبیر را در این شماره با بیان این نکته پی­ می­گیریم که در طی سال‏های اخیر، اگر با افت تحصیلی دانش­آموزان مدارس در برخی مناطق غیرفارسی‏زبان داخل کشور روبه­رو گشته‏ایم یا شاهد حرکاتی برای تضعیف زبان فارسی در این مناطق بوده­ایم یا اگر از شمار کرسی‏های آموزش زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه­های دیگر کشورها به‏شدت کاسته شده، بدان دلیل است که تا کنون به آموزش زبان به‏عنوان یک دانش میان­رشته­ای جوان، نوبنیاد و مستقل نگریسته نشده است؛ گسترش زبان فارسی و گسترش ادبیات فاخر آن یکسان در نظر گرفته شده است؛ مرزهای علم زبان‏شناسی کاربردی و دانش آموزشکاوی زبان مشخص نگردیده و حوزه­های تخصصی و کاری آن‏ها تفکیک نشده است؛ در زمینه‏ی دانش آموزشکاوی زبان فارسی نیز میان سه حوزه‏ی مجزای آموزش این زبان به عنوان زبان اول، زبان دوم و زبان خارجی تمایزی در نظر گرفته نشده است؛ با کتاب‏های فارسی دوره‏ی دبستان، که تنها مهارت‏های خوانداری و نوشتاری را به کودکان فارسی­زبان (در بافت زبان اول) تعلیم می­دهند، به آموزش دانش‏آموزان روستایی (در محیطِ زبان دوم) در مدارس مناطق غیر فارسی­زبان پرداخته می‏شود و گاه، همان کتاب‏ها برای تدریس به بزرگسالان غیر‏فارسی‏زبان (در بافت زبان خارجی)، به خارج از کشور ارسال می‏گردند.
از این‏رو، آرزوی نهایی دست‏اندر‏کاران این این پژوهش‏نامه آن است که در چنین فضایی، راهکارهایی اندیشیده شود که به امر آموزش زبان فارسی به عنوان یک علم نگریسته شود. هم اکنون دلسوزان حقیقی به این نتیجه رسیده­اند که با همان دیدگاه­های غیرتخصصی و عملکرد نامطلوب گذشته در حوزه‏ی آموزش زبان فارسی، عملاً نمی­توان به گسترش علمی و افزایش قدرت و توانمندی این زبان در سراسر جهان پرداخت و این فرموده‏ی مقام معظم رهبری را محقق نمود که "باید براى رواج زبان فارسى در دنیا و گسترش جغرافیایى آن تلاش کنیم تا این زبان در موضع قدرت قرار گیرد."اعتقاد ما بر این است که با آگاهی و درک عمیق اهمیت زبان فارسی و توسعه‏ی افق‏های دید و نگرش‏ها و نیز به‏کارگیری روش‏های نوین در زمینه‏ی آموزش زبان، می‏توان هدفی را که مقام معظم رهبری برای ‌ترویج زبان فارسی ترسیم کرده‏اند، با جدیت، پیگیری و اجرایی کرد. شاید در این راستا، بیشترین نقش را دستگاه‏هایی همچون بنیاد سعدی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، صدا و سیما، وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، سازمان تبلیغات اسلامی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و بنیاد ایران‏شناسی داشته باشند. اگر این دستگاه­ها و سازمان‏ها بخواهند واقعا در مسیر تحکیم جایگاه زبان فارسی در داخل کشور و گسترش مرزهای آن در خارج از ایران گام بردارند، باید همچون کشورهای پیشرو در این زمینه، تلاش و مساعدت نمایند تا حوزه­ی فعالیت دانش آموزشکاوی زبان از سایر علوم انسانی تفکیک شود. همچنین، بایسته است مراکز و گروه­های علمی و تخصصی در زیرشاخه­های علم آموزشکاوی زبان فارسی به منظور انجام پژوهش‏های بنیادین ایجاد گردد و رشته­ی آموزشکاوی زبان فارسی نیز با سه گرایش زبان اول، زبان دوم و زبان خارجی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری راه‏اندازی شود. دانش نوپای آموزشکاوی زبان فارسی، خواه‏ناخواه راه خویش را در کشور عزیزمان باز خواهد کرد، پس بهتر آن که با برنامه‏ریزی و حرکت همه­ی مسئولان و دلسوزان، شاهد اقدامات و پیشرفت‏های گسترده‌تر و‏ سریع‏تر در همه‎‏ی زمینه­های یاد شده باشیم.
در این‏جا بر خود لازم می‏دانیم از مساعی و راهنمایی­هایارزشمند کارشناسان اجرایی و علمی اداره‏ی کل محترم دفتر برنامه­ریزی و سیاست‏گذاری پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری از جمله سرکار خانم فریبا ولی‏زاده و سرکار خانم دکتر فریده حق­بین به پاس راهنمایی‏های ارزشمندشان در جهت بهبود سطح کیفی پژوهش‏نامه سپاسگزاری نماییم. همچنین، مراتب قدردانی و سپاس خود را از همکاران ارجمند­مان در مرکز آموزش زبان فارسی از جمله آقایان دکتر بهادر صادقی، رضا صابری فرد، علی محمدی نیک و محمد درویش احد و سرکار خانم زهرا سادات حسینی اعلام داریم. از کارشناس محترم نشریه، سرکار خانم زهرا اکبرشاهی که برای چاپ و انتشار بهنگام پژوهش‏نامه تلاشی شایسته دارند، قدردانی می­نماییم.
در پایان، خاطرنشان می‏کنیم اگرچه در این مدت کوتاه، روند دریافت مقالات پرمایه‏ی پژوهشگران و اندیشمندان فرهیخته، با رشدی چشمگیر روبه‏رو بوده، دوام حضور این پژوهش‏نامه به‏عنوان نخستین فصلنامه­ی علمی-‏ پژوهشی در این حوزه، بدون مشارکت فزاینده‏ی شما و ارسال مقالات ارزنده­ی میدانی و علمی امکان‏پذیر نیست.
 
امیررضا وکیلی فرد- آموزشکاو زبان فارسی و سردبیر پژوهش‏نامه
 

عنوان مقاله [English]

Message from the Editor-in-Chief

چکیده [English]

We yet enjoy another opportunity to reach out to our readers and valued scholars through the new issue of our journal. We may confess that the appreciation of our previous issue and its articles among the respected professors and Persian language didactics experts from our domestic universities, as well practitioners in the field of instruction and expansion of Persian language, has exceeded our expectations. This has all been possible with the beneficence of the Almighty.
 
We begin our message in this issue by noting the fact that there has been an academic failure among the students of our domestic schools in the non-Persian speaking regions of the country, or witnessing the steps taken to weaken the Persian language in these regions, or the fact that the number of available seats for Persian language and literature courses in foreign universities have dramatically been reduced. This is because the Persian language has not yet been regarded as a young, nascent, independent interdisciplinary knowledge; development of the language and the development of its proud literature have been set par; the boundaries for science of applied linguistics and language didactics have not been set and their specializing and working fields have not been differentiated; in the domain of didactics there has been no discrimination between the three fields of first language, second language and foreign language; primary school Persian books that only cover the skills of reading and writing for native speaking children (first language) are used as course books for children in non-Persian speaking regions (second language) and are also often sent abroad as teaching source for non speaking adults (foreign language).
 
Hence, it is the hope of the participants in this journal to devise solutions, in such environment, for a scientific perception towards teaching of Persian language. Those genuinely concerned have reached the conclusion that such non-scientific approach and unsatisfactory performance in the context of teaching Persian language cannot practically contribute to the scientific enhancement and increasing the power of this language throughout the world, nor could we fulfill these instructions of our Supreme Leader, “We must strive for more and more circulation of Persian language in the world as well as its geographic enhancement so that this language may be in the position of its power”. It is our belief that through education and a deep understanding of the importance of Persian language and also by broadening the horizons of perception and utilizing new methods of instruction of Persian, the goals set for us by our leader for the spread of our language may be seriously pursued. Perhaps the most significant role in this path is of organizing bodies namely, Sa’di Foundation, Cultural Revolution High Commission, IRIB, Ministry of Education Science and Technology, Ministry of Culture and Islamic Guidance, Ministry of Education, Islamic Propagation Center, Center of Intellectual Development of Young Children and Iranology Foundation. These Organizations must work hard and remain active, as their counterparts in developing countries, in order to proceed in the path of merging the standards of the language within the country and expanding its boundaries outside Iran, so that the field of language didactics may be discriminated from other social sciences. It is also crucial for scientific centers and groups specializing in sub-branches of Persian language didactics to be established for carrying out basic researches. Also courses of Persian language didactics must be established with its three orientations of first language, second language and foreign language at Bachelor, Master's and Doctoral levels. The emerging science of Persian language didactics shall eventually carve out its own path even within these circumstances; hence it is better to witness this progress in all the abovementioned parts with a flawless planning and active participation of the officials.
 
We find it essential here to offer our appreciation for the efforts and valued guidance of scientific and assisting executives of Research Planning and Policymaking department of Ministry of Education, Science and Technology with special thanks to Miss Fariba Valizade and Dr. Faride Haghbeen for their guidance in improving the quality standards of the journal. I also announce thanks my fellow colleagues at Persian Language Center Dr. Bahador Sadeghi, Mr. Reza Saberi Fard, Mr. Ali Mohammadi Neek and Mr. Mohamamd Darveesh Ahad and Miss Zahrasadat Hosseini. Our deepest appreciations also lie with the executive assistant, Miss Zahara Akbarshahi for their punctual efforts in printing and publication of the journal.
 
In the end we should point out that with regard to the increasing submission of papers from scholars and researchers, this journal could never persist as the first scientific-research quarterly, without your valued submission of field and scientific research articles.
 
Amirreza Vakilifard, Editor-in-Chief