رویکرد مفهومی- نقشی در آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان

صحرایی, رضامراد; استاجی, معصومه; طالبی, مروارید

رویکرد مفهومی- نقشی در آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه زبان‏شناسی- دانشگاه علامه طباطبائی

² استادیار گروه زبان‏ و ادبیات انگلیسی- دانشگاه علامه طباطبائی

³ کارشناس ارشد آموزش زبان فارسی به غیر‌فارسی‏ زبانان

چکیده

یادگیری نقش‌های زبانی و نحوهی اجرای آنها، از جمله اهداف مهم در تدریس زبان خارجی/دوم است. از آن‌جا که تاکنون پژوهش چندانی جهت شناسایی نقش‌ها و مفاهیم زبان فارسی صورت نگرفته است، ضرورت داشت که پس از شناسایی صورت‌های بی‌نشانِ پنج نقش پرکاربرد زبانی در موقعیت‌های مختلف، از آنها در تدریس زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان استفاده نماییم. از این‌رو، پس از جمع‌آوری داده‌های لازم از مکالمات صورت گرفته بین فارسی‌زبانان و اجرای یک آزمون اعتبارسنجی با شرکت 60 فارسی‌زبان (30 زن و 30 مرد)، صورت‌های بی‌نشانِ پنج نقش‌ زبانی «احوال‌پرسی کردن»، «معرفی کردن»، «قبول کردن دعوت»، «مخالفت‌ کردن» و «قول دادن» به دست آمد. از ترکیب موقعیت‌های مختلف، براساس سن، مرتبهی اجتماعی و میزان صمیمیت افرادِ درگیر در صورت‌های زبانیِ به دست آمده، شش درس زبان فارسی در قالب مکالمه تولید گردید. سپس از دانشجویان زنِ غیرایرانیِ دانشگاه علامه طباطبائی جهت گذراندن درس‌های تهیه شده در این پژوهش استفاده گردید. پس از انجام پیش‌آزمون و کسب اطمینان از همگن بودن دو گروه کنترل و آزمایش، دروس تولید شده طی سه جلسهی آموزشی، به گروه آزمایش تدریس شد. در پایان، به منظور آزمون فرضیههای تحقیق، از آزمون‌های خی‌دو و فریدمن، و تحلیل کوواریانس تک‌متغیری (آنکوا) استفاده شد که نتایج به دست آمده حاکی از تأثیر مثبت برنامهی درسی مفهومی-نقشی در تدریس زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Functional-notional Approach in Teaching Persian to Non-Iranian Language Learners

نویسندگان [English]

Rezamorad Sahraei ¹
Masume Estaji ²
Morvarid Talebi ³

چکیده [English]

Learning language functions and the way they are implemented are the most significant objectives in foreign/second language teaching. Since few studies have been conducted to identify and recognize the Persian language functions and notions, the present study aims to identify the unmarked language forms, which are used in various situations of the five most common Persian language functions, and utilize them in teaching Persian to non-Iranian language learners. Accordingly, after collecting the required data from the conversations of Persian speakers and running a reliability test on 60 Persian speakers (30 female and 30 male), the unmarked forms of the five language functions (greeting, introducing people, accepting the invitation, disagreeing, and promising) were obtained. Merging the different situations based on the age, social status, and intimacy of the participants involved in the designed conversations, six Persian lessons were developed in the form of dialogues to be taught in a course. The participants of the course were all female and non-Persian students of Allame Tabatabaei university in Tehran. After taking a pre-test and ensuring the homogeneity of the participants in the experimental and the control group, the experimental group received the designed lessons during three sessions. At the end, to analyze the data, chi-square tests, Friedman tests, and analysis of covariance (ANCOVA) were employed. Results showed the positive effect of functional-notional syllabus on teaching Persian to non-Iranian language learners.

کلیدواژه‌ها [English]

Language notions and functions
Unmarked forms
Functional- Notional approach

مراجع

دبیرمقدم، م. و همکاران. (1390). فهرست، سیر تألیف و بررسی صوری-‌ساختاری کتابهای آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان. طرح تحقیقاتی مصوب دانشکده‌ی ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبائی تهران.

ذوالفقاری، ح. و همکاران. (1383). فارسی بیاموزیم (دوره میانه، جلد 2). تهران: انتشارات مدرسه.

ذوالفقاری، ح. و همکاران. (1383). فارسی بیاموزیم (دوره میانه، جلد 3). تهران: انتشارات مدرسه.

صحرایی، ر. م. (1391). جایگاه رهیافت‌های طراحی برنامهی درسی در فرایند سیاست‌گزاری و برنامه‌ریزی آموزش زبان فارسی به ‌غیرایرانیان. فصل‌نامهی مطالعات برنامهی درسی، شماره 27‌(7)، صص: 134-103.

طالبی، م. و همکاران. (1393). طراحی و روایی‌سنجی آزمون کاربردشناسی در زبان فارسی. مجموعه مقالات نهمین همایش زبان‌شناسی ایران (جلد دوم).تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.

غریبی، ا. (1387). مقایسهی توانش منظورشناختی فارسی‌آموزان و فارسی‌زبانان در دو کارکرد موافقت کردن و پیشنهاد دادن. رسالهی کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.

Austin, J. L. (1965). How to Do Things with Words. New York: Oxford University Press.

Finocchiaro, M. & Brumfit, Ch. J. (1983). The Functional-Notional Approach: From Theory to Practice. Oxford: Oxford University Press.

Firth, J. R. (1957). Papers in Linguistics 1934-1951.London: Oxford University Press.

Halliday, M. A. K. (1973). Explorations in the Functions of Language. London: Edward Arnold.

Hymes, D. (1972). On communicative competence. In J. B. Pride & J. Holmes (Eds.), Sociolinguistics (pp. 269-293).Harmondsworth: Penguin.

Krahnke, K. (1987). Approaches to Syllabus Design for Foreign Language Teaching. Englewoods Cliffs, New Jersey: Prentice Hall.

Laine, E. (1985). The Notional-Functional Approach: Teaching the Real Language in its Natural Context. Unpublished MA Thesis, Virginia, George Mason University.

Mohamed Ahmed, A. I. (2013). The Functional Approach to Second Language Instruction. World Journal of English Language, 1(3): 93-105.

Nunan, D. (2003). Practical English Language Teaching. New York: Mc Graw Hill.

Quirk, R. (1985). The English language in a global context. In R. Quirk & H. G. Widdowson (Eds.), English in the World: Teaching and Learning the Language and Literatures (pp. 1-6). Cambridge: Cambridge University Press.

Richards, J. C. & Rodgers, T. S. (2001). Approaches and Methods in Language Teaching (2^nd edition).New York: Cambridge University Press.

Richards, J. C. (2007). Curriculum Development in Language Teaching. New York: Cambridge University Press.

Shehadeh, A. (2005). Task-based language learning and teaching: Theories and applications. In C. Edwards & J. Willis (Eds.), Teachers Exploring Tasks in English Language Teaching (pp. 13-30). New York: Palgrave McMillan.

VanEk, J. A. (1980). The Threshold Level in a Unit/Credit System. Oxford: Pergamon.

Wilkins, D. (1973). The Linguistic and Situational Content of the Common Core in a Unit/Credit System. Strasbourg: Council of Europe.

Wilkins, D. (1976). Notional Syllabuses: A Taxonomy and its Relevance to Foreign Language Curriculum Development. London: Oxford University Press.