ارزیابی دستور آموزشی در کتاب‏های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‏ زبانان

رضایی, والی; کوراوند, آمنه

ارزیابی دستور آموزشی در کتاب‏های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‏ زبانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه زبان‏شناسی- دانشگاه اصفهان

² کارشناس ارشد آموزش زبان فارسی به غیر‌فارسی ‏زبانان

چکیده

تحقیق حاضر به ارزیابی دستور آموزشی دوره‏ی مقدماتی در چهار کتاب در زمینه‏ی آموزش زبان‏فارسی به غیر‌فارسی‏زبانان می‌پردازد. این بررسی براساس رویکرد ارتباطی و به‌ویژه چارچوب دستور آموزشیِ چندشرما (2002) انجام شده است. در این ارزیابی، بازبینه‌‌(=چک‌لیست)‌هایِ متعددی در مورد ارزیابی محتوای آموزشی بررسی شد و در نهایت، با توجه به شاخص‏های ارزیابیِ محتوایی، زبانی، روش‌شناختی و ساختاریِ دستور آموزشی و ملاک‏های رویکرد ارتباطی، بازبینه‌ای تلفیقی با 20 پرسش تهیه گردید. با بررسی بخش دستور آموزشی کتاب‏های مزبور دریافتیم که استفاده از رویکردهای صورت‌گرا و سادگیِ ساختاری، که هر دو از ویژگی‌های دستور آموزشی هستند، از نقاط قوت این کتاب‏ها محسوب می‌شود. همچنین، نتایج پژوهش حاضر نشان داد که «آموزش هم‌زمانِ گونه‌های نوشتاری و گفتاری در دوره‌های مقدماتی»، «استفاده ‌نکردن از راهبردهای ارتباطی»، «تکلیف‌محور نبودن آموزش دستور»، «واقعی و معنادار نبودن تمرین‏ها»، «مکانیکی و غیر‌قابل‌انعطاف بودنِ ارائه‌ی دستور» و «عدم تناسب منطقی بین حجم اطلاعات اصلی و جانبی با در نظر گرفتن ماهیت گزینشی دستور آموزشی»، از نقاط ضعف این کتاب‏ها محسوب می‏شود. در پایان، با توجه به نتایج این بررسی، راهکارهایی برای رفع نارسایی‌های کتاب‌های مذکور در زمینه‌ی دستور آموزشی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the Pedagogical Grammar in Teaching Persian Language Coursebooks

نویسندگان [English]

Vali Rezei ¹
Amene Kuravand ²

چکیده [English]

This paper evaluates pedagogical grammar in the coursebooks of teaching Persian non-Iranian language learners. The study is based on communicative approach and pedagogical grammar. To evaluate the contents of those books, several checklists and grading scales were investigated and finally, an integrated checklist consisted of 20 questions was provided to be used in this study. In providing this checklist, evaluating indexes of content, language, method, structure of pedagogical grammar were considered. The results of investigating the pedagogical part of the books showed that applying the formalistic approaches and structural simplicity, which is both the features of pedagogical grammar, is their merit. Also, findings revealed that there are some weaknesses in these books: Teaching the spoken and written language simultaneously in elementary levels, lack of communicative strategies, lack of task-based grammar teaching, lack of real and meaningful language in exercises, mechanical and non-flexible way for teaching grammar, and not considering the selective nature of pedagogical grammar. Ultimately, with regard to the results of this survey, some recommendations to reform such textbooks in the field of pedagogical grammar are presented.

کلیدواژه‌ها [English]

Pedagogical grammar
Evaluating indexes
Communicative approach

مراجع

استادزاده، ز. (1378). ارزیابی کتب آموزش زبان فارسی به غیر‌فارسیزبانان. رساله‌ی کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.

پورنامداریان، ت. (1376). درس فارسی برای فارسی‌آموزان خارجی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

الس و همکاران. (1372). زبانشناسی کاربردی، یادگیری و آموزش زبان‏های خارجی. ترجمهی محمود الیاسی. آستان قدس

ثمره، ی. (1372). آموزش زبان فارسی (آزفا) (جلد 4). تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی.

جعفرزاده، ز. (1381). راهکارهایی مشخص در تهیهی مواد درسی مقدماتی و متوسطه در آموزش زبان فارسی به دیگر زبانان با تحلیل و تدوین متن نمونه. رساله‌ی کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.

خبیری، س. (1378). مطالعه و تحلیل متنی و بررسی کتابهای آموزش زبان فارسی به غیر‌فارسیزبانان. رساله‌ی کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.

خروشی، ا. (1379). مطالعه و تحلیل متنی و بررسی ویژگیهای فعل در کتابهای آموزش زبان فارسی به غیر‌فارسیزبانان. رساله‌ی کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.

دبیر‌مقدم، م. و صدیقی‌فر، ز. (1391). آموزش جملههای شرطی زبان فارسی به غیر‌فارسیزبانان با مقایسهی دو روش تدریس ساختاری و تکلیفمحور. پژوهش‌نامه‌ی آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، دوره 1، شماره 2، زمستان 1391، صص: 59-31.

رضایی، و. (1383). زبان معیار چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ نامه فرهنگستان، شماره 23، صص: 35-20.

ریچاردز، ج. س. و راجرز، م. (1384). رویکردها و روشها در آموزش زبان. ترجمه‌ی علی بهرامی. تهران: توس.

شاهدی، ش. (1380). بررسی و تعبیر ساز‌و‌کارهای تحلیل متن برای غیر‌فارسیزبانان با عنایت ویژه به چارچوبها و متنهای مهم موجود. رساله‌ی کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.

صابریمجد، س. (1377). آموزش قیاسی و استقرایی دستور. رساله‌ی کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبائی تهران.

صحرایی، ر. و شهباز، م. (1391). تحلیل محتوایی منابع آموزش زبان فارسی به غیر‌فارسیزبانان بر پایهی انگارهی نیل اندرسون. پژوهش‌نامه‌ی آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان، دورهی 1، شماره 2، صص: 30-1.

صفار‌مقدم، ا. (1392). تفاوت‌های گفتار و نوشتار در آموزش مهارت گفتاری زبان فارسی به غیر‌فارسی‌زبانان. زبان‌شناخت، سال 4، شماره 2، صص:140-115.

غفاری‌مهر، م. (1383). بررسی دو مجموعه‌ی آموزشی آزفا و فارسی بیاموزیم از دیدگاه نقش‌گرایی. رساله‌ی کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.

علویمقدم، ب. (1391). پژوهشی در کتابهای زبان فارسی مقطع دبیرستان با تأکید بر نکات دستوری. مجلهی دستور، شماره 3، صص: 172-168.

فاضل، م. (1383). بررسی فعل مجهول در متون ویژهی آموزش زبان فارسی به غیر‌فارسیزبانان. رساله‌ی کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.

فرقانیفرد، م. (1384). بررسی ساختار فعل مرکب در فارسی گفتار. رساله‌ی کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.

Allen,J.P.B. (1974). Pedagogical grammar. In. J. P. B. Allen & S. P. Corder (Eds.), The Edinburg Course in Applide Linguistics (Vol. 3. pp. 59-92). Oxford UK: Oxford University Press.

Bell, R. (1976). An Introduction to Applied Linguistics. London: Batsford.

Chand Sherma, T. (2002). Modern Methods of Lannguage Teaching. New Delhi.

Cullen,R. & Kuo, I. (2008). Spoken Grammar and ELT Coursebook Materials: A Missing Link? TESOL Quarterly 41(2): 361-368.

Dirven, R. (1990). Pedagogical Grammar. Language Teaching, 23: 1-18

Lasar, G. (1993). Literatur and Language Teaching: A Guide for Teachers and Trainers.Cambridge: Cambridge University Press.

Rea-Dickins, P. (1994). Evaluvation and English Language Teaching. Language Teaching, 27(2): 71-79.

Rivers, W.M. (1981). Teaching Foreign Language Skills. Chicago: University of Chicago Press.

Skierso,A. (1991). Textbook selection and evaluvation.InM. Celce-Mursia (Ed.), Teaching English as a Second or Foreign Language (pp. 432-453). Boston: Heienle Publisher.

Tomlinson, B. (1998). Materials Development in Lannguage Teaching. Cambridge: Cambridge University Press.

Thackston, W. M. (1983). An Introduction to Persian (2^nd edition). Department of Near Eastern Language and Civilization, Harvard University.